Rezyliencja Miejska

Czym jest rezyliencja?

Słowo rezyliencja wywodzi się z łaciny i oznacza sprężystość, umiejętność powrotu do poprzedniego stanu. W fizyce natomiast oznacza właściwość, która sprawia, że ciało wraca do pierwotnej formy.

Rezyliencja miejska (city resilience) – definicja

Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Ograniczenia Ryzyka Związanego z Klęskami Żywiołowymi (UNDRR) pisze o rezyliencji: „Zdolność systemu, społeczności lub społeczeństwa narażonego na zagrożenia do stawienia oporu, dostosowania i przystosowania się, przekształcenia i odbudowy po skutkach zagrożenia w danym/konkretnym czasie i efektywnie, w tym również poprzez ochronę/zachowanie i odtworzenie jego podstawowych struktur poprzez zarządzanie ryzykiem”.

Biuro to wraz z partnerami opracowało tzw. „Kartę wyników odporności miast na katastrofy”, która jest efektem ustaleń państw członkowskich ONZ podczas konferencji w Sendai (Japonia) poświęconej zmniejszaniu ryzyka występowania katastrof. „Aby ułatwić lokalnym rządom prowadzenie bieżącego monitoringu i przeglądu postępów oraz wyzwań związanych z wdrażaniem RAMOWYCH DZIAŁAŃ NA RZECZ REDUKCJI ZAGROŻEŃ Z SENDAI 2015-2030, wprowadzono kartę wyników, która pozwala ocenić aspekty odporności miast na klęski żywiołowe w oparciu o 80 różnych kategorii danych. Obejmują one m.in. kwestie polityczne, planistyczne, inżynieryjne, organizacyjne, finansowe, społeczne i środowiskowe” – czytamy na stronie www.kampania17celow.pl. Z takiego narzędzia korzysta m.in. Vancouver w Kanadzie.

Także inna komórka Narodów Zjednoczonych – UN-Habitat – działa na rzecz zwiększenia rezyliencji miast. W tym celu w 2012 roku opracowano specjalne narzędzie do mierzenia działań na rzecz odporności miejskiej (City Resilience Profiling Tool). Obecnie korzystają z niego takie miasta, jak Barcelona i Teheran.

Rezyliencja miejska spopularyzowana została w 2013 roku, w którym powołano międzynarodową inicjatywę 100 Resilience Cities (100 RC) stworzoną przez Fundację Rockefellera. Dla tejże grupy powstały ramy miasta rezylientnego (city resilience framework) oraz indeks rezyliencji miejskiej (city resilience index); narzędzie pomiaru opracowane przez firmę ARUP.

To metodologia, która pozwala miastom zbadać 2 kluczowe procesy:

dokonać rewizji w zakresie własnej odporności w czterech obszarach: (1) ekosystemu i infrastruktury, (2) zdrowia i dobrostanu, (3) przywództwa i strategii oraz (4) ekonomii i społeczeństwa.
stwierdzić, czy posiadają następujące właściwości: elastyczność (flexible), włączanie (inclusive), integrowanie (integrated), nadmiarowość (redundant), refleksyjność (reflective), zaradność (resourceful), solidność (robust).

Previous slide

Next slide

Czym dla nas jest rezyliencja miejska?

Szkoła Liderów i Fundacja Veolia Polska następująco tłumaczą omawianą koncepcję:

Rezyliencja miejska (urban or city resilience) to zdolność miasta do radzenia sobie ze zmianami, jego odporność na zdarzenia niszczące (katastrofy naturalne, kryzysy, problemy społeczno-ekonomiczne) oraz umiejętność regeneracji poprzez wdrażanie innowacyjnych rozwiązań.

Rezyliencja miejska umożliwia rozwiązywanie problemów w sposób, który nie tylko zapewnia powrót do codziennej działalności po kryzysie, ale gwarantuje także – dzięki uczeniu się i wyciąganiu wniosków – długookresowy rozwój, co wymaga włączającego, spójnego i wszechstronnego przywództwa.

Rezyliencja miejska daje szansę na to, żeby spojrzeć na miasta jak na złożone ekosystemy, uwzględniając ich wielowymiarowy charakter, potencjał rozwojowy, a także zwracając uwagę na dynamikę zakłóceń i kryzysów. Pozwala także zrozumieć i przewidzieć trajektorie zmian, umożliwiając jednocześnie budowę mechanizmów, które mogą im zapobiegać lub je niwelować.

Co robimy, aby wzmacniać odporność polskich miast?

organizujemy konferencję „Designerzy procesów rozwojowych”

Obie fundacje od kilku lat organizują coroczną konferencję poświęconą rezyliencji miast. Biorą w niej udział polscy i zagraniczni eksperci – w tym osoby związane z 100RC, Resilient Cities Network oraz Cleveland Leadership Center (organizacją z ponad 30-letnią tradycją wzmacniania liderów w swoim mieście) – jak również samorządowcy z całej Polski, eksperci miejscy i liderzy lokalni.

prowadzimy program „Przywództwo w samorządzie”

Metodologia stworzona dla 100RC stała się punktem wyjścia do naszego autorskiego programu „Przywództwo w samorządzie”. Indeks rezyliencji miejskiej jasno pokazuje, że dobre przywództwo stanowi jeden z filarów miasta odpornego na kryzysy i wstrząsy. A wydarzenia ostatnich lat (z pandemią koronawirusa na czele), które dotykają miasta w Polsce to dowód, że problemy związane ze zmianą klimatu i tego pochodne są coraz bardziej dotkliwe dla lokalnych społeczności. Motywuje nas to do upowszechniania koncepcji rezyliencji miast wśród samorządowców i wspierania ich w działaniach do jej zwiększania.

organizujemy Szkoły Liderów Miast

Ten realizowany od 2017 roku program jest skierowany do liderów miast z wybranych lokalizacji, którzy są przedstawicielami trzech sektorów: samorządu, NGO i biznesu. Jest to program rozwojowy, który ma na celu przełamywanie stereotypów związanych z sektorowością, wspieranie współpracy na rzecz miasta i mieszkańców, poszerzanie wiedzy z zakresu rezyliencji miejskiej i zrównoważonego rozwoju oraz tworzenie zaplecza intelektualnego i politycznego w celu skutecznego wprowadzania zmian na lepsze. Program dotychczas odbył się w 12 miastach: Legionowie, Ełku, Łodzi, Zgierzu, Pabianicach, Poznaniu, Dobrym Mieście, Lidzbarku Warmińskim, Mielcu, Braniewie i Ornecie.